porady prawne - prawo geologiczne i górnicze

Eksploatacja złóż węgla kamiennego i innych kopalin, prowadzona nawet zgodnie z obowiązującymi przepisami, może skutkować powstaniem tzw. szkód górniczych. Właściciel nieruchomości nie może sprzeciwić się zagrożeniom spowodowanym ruchem zakładu górniczego, jednak w przypadku wystąpienia szkody ma możliwość dochodzenia odszkodowania lub przywrócenia stanu poprzedniego. Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi przedmiotowe zagadnienie są ustawa Prawo geologiczne i górnicze z 9 czerwca 2011r. (Dz. U. Nr 163, poz. 981) oraz Kodeks Cywilny

Powstanie odpowiedzialności przedsiębiorstwa za szkody górnicze jest uwarunkowane łącznym wystąpieniem trzech przesłanek:

• nastąpienie zdarzenia sprawczego (wywołującego szkodę)
• powstanie szkody
• istnienie związku przyczynowego między zdarzeniem a szkodą

Zdarzeniem sprawczym jest ruch zakładu górniczego. Za szkodę natomiast należy uznać wszelkiego rodzaju uszkodzenia budynków (m.in. jego przechylenie lub osunięcie, pęknięcia ścian/sufitów, uszkodzenia pokrycia dachowego, rozregulowanie stolarki okiennej/drzwiowej), uszkodzenia innych instalacji i urządzeń (np. deformacja ogrodzenia, odkształcenia kostki brukowej, pęknięcia szamba, studni itp.), a także uszkodzenia w gruntach rolnych, leśnych itd. Związek przyczynowy między zdarzeniem a szkodą zachodzi wówczas, gdy ruch zakładu górniczego miał bezpośredni wpływ na jej powstanie. W praktyce dotyczy to sytuacji, w których uszkodzony obiekt znajduje się w strefie szkodliwego oddziaływania ruchu zakładu górniczego

Zgodnie z przepisami Prawa geologicznego i górniczego, co do zasady odpowiedzialność za szkodę ponosi przedsiębiorca prowadzący ruch zakładu górniczego, wskutek którego wystąpiła szkoda. Jeżeli nie można ustalić, kto wyrządził szkodę, odpowiada za nią przedsiębiorca, który w dniu ujawnienia się szkody ma prawo prowadzić w obszarze górniczym, w granicach którego wystąpiła szkoda, działalność regulowaną ustawą. Jeżeli nie istnieje przedsiębiorca odpowiedzialny za szkodę ani jego następca prawny, za szkodę odpowiada Skarb Państwa reprezentowany przez właściwy organ nadzoru górniczego.

Odpowiedzialność w/w podmiotów opiera się na zasadzie ryzyka, a więc jest niezależna od bezprawności (winy). Uchylenie się od niej wymaga wykazania, że szkoda powstała na skutek działania osób trzecich lub siły wyższej.

W dniu 1 stycznia 2012r. weszła w życie nowa ustawa Prawo geologiczne i górnicze, wprowadzająca istotne zmiany w zakresie dochodzenia roszczeń z tytułu szkód górniczych. Nowa regulacja daje poszkodowanemu możliwość wyboru sposobu naprawienia szkody: Poszkodowany może domagać się w szczególności:

• przywrócenia stanu poprzedniego albo
• zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej (odszkodowania)

Naprawienie szkody polegające na przywróceniu stanu poprzedniego może być wykonane przez przedsiębiorcę lub poszkodowanego. Przedsiębiorca, wywiązując się z tego obowiązku, zleca wykonanie robót profesjonalnemu podmiotowi. Szkodę może usunąć także poszkodowany we własnym zakresie za zgodą i na koszt przedsiębiorcy.

Odszkodowanie natomiast ustala się z uwzględnieniem wartości uzasadnionych nakładów poniesionych przez poszkodowanego.

Przepisy o naprawianiu szkód górniczych stosuje się odpowiednio do zapobiegania tym szkodom. Inwestor powinien więc w trakcie realizacji inwestycji odpowiednio zabezpieczyć konstrukcję realizowanego obiektu na prognozowane wpływy eksploatacji górniczej. Przed rozpoczęciem inwestycji należy uzyskać stosowną informację górniczo-geologiczną od właściwego miejscowo Dyrektora Zakładu Górniczego.

Przedsiębiorca na wniosek inwestora dokonuje zwrotu uzasadnionych kosztów poniesionych na zabezpieczenie inwestycji z tytułu prognozowanych, przyszłych negatywnych wpływów eksploatacji górniczej. Istotnym warunkiem przyznania zwrotu kosztów jest jednak odpowiednie udokumentowanie wykonywanych robót budowlanych.

Dochodzenie roszczeń o naprawienie szkód wyrządzonych ruchem zakładu górniczego składa się z następujących etapów:

• zgłoszenie szkody podmiotowi odpowiedzialnemu

  Zakład górniczy przystępuje do załatwienia sprawy o naprawienie szkody na pisemny wniosek właściciela lub osoby posiadającej inny tytuł do nieruchomości. We wniosku należy określić uszkodzony obiekt, wskazać tytuł prawny do nieruchomości, a także wymienić rodzaj i zakres powstałych szkód wraz z podaniem daty ich ujawnienia. Wniosek należy złożyć w zakładzie odpowiedzialnym za wyrządzenie szkody.

• oględziny szkody

  W przypadku stwierdzenia związku przyczynowego pomiędzy szkodą a ruchem zakładu górniczego przeprowadza się oględziny obiektu, w którym doszło do wystąpienia szkody. Z dokonanych oględzin sporządza się protokół opisujący roszczenia poszkodowanego oraz ewentualne uwagi o innych możliwych przyczynach powstania uszkodzenia. Zgłaszający szkodę nie ma obowiązku podpisania protokołu, jednak fakt ten zostaje w protokole odnotowany wraz z podaniem przyczyny odmowy. Wnioskodawca ma prawo otrzymania kopii podpisanego przez siebie protokołu.

• ugoda albo skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego

  W przypadku potwierdzenia związku przyczynowego między ruchem zakładu górniczego a szkodą strony mogą zawrzeć ugodę, w której określą sposób i warunki naprawienia szkody. Porozumienie nie następuje jeżeli:

  • przedsiębiorca odmówił zawarcia ugody na warunkach zaproponowanych przez poszkodowanego
  • przedsiębiorca nie udzielił odpowiedzi na wniosek zgłoszony przez poszkodowanego w terminie 30 dni od jego otrzymania (chyba że poszkodowany, zgłaszając żądanie, wyznaczy dłuższy termin).

  Jeżeli spór między poszkodowanym a przedsiębiorcą nie został rozstrzygnięty na etapie negocjacji, dochodzenie roszczeń o naprawienie szkód górniczych można kontynuować na drodze sądowej.

  Zgodnie z przepisami ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych strona dochodząca naprawienia szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego, o których mowa w ustawie Prawo geologiczne i górnicze, nie ma obowiązku uiszczenia koszów sądowych.

Wnosząc pozew o naprawę szkód górniczych należy pamiętać, że roszczenia związane ze szkodami spowodowanymi ruchem zakładu górniczego przedawniają się z upływem 5 lat od dnia dowiedzenia się o szkodzie. Oznacza to, że po upływie tego terminu zakład górniczy może uchylić się od ciążącego na nim obowiązku naprawienia szkody. Zgłoszenie w trakcie procesu przez pozwanego przedsiębiorcę skutecznego zarzutu przedawnienia co do zasady skutkuje oddaleniem powództwa.

Zastrzeżenie prawne

Wszelkie materiały znajdujące się na niniejszej witrynie zamieszczane są jedynie w celu informacyjnym i nie stanowią porady prawnej. Wiążącej porady/opinii prawnej Kancelaria może udzielić dopiero po zapoznaniu się ze stanem faktycznym konkretnej sprawy. W związku z powyższym Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie informacji udostępnionych na niniejszej stronie bez uprzedniego zasięgnięcia przez Klienta indywidualnej porady prawnej dotyczącej jego konkretnej sprawy. W celu uzyskania porady, prosimy o kontakt.